สถานการณ์การระบาดของโควิดในช่วงนี้ ทำให้โรงเรียนต้องเลื่อนเปิดเทอมออกไปถึงเดือนกรกฎาคมเลยนะคะ โชคดีที่จังหวะการหยุดอยู่บ้านในช่วงนี้พอดีกับช่วงเวลาปิดเทอมใหญ่ ทำให้เด็ก ๆ รู้สึกเหมือนปิดเทอมตามปกติ แต่ผู้ปกครองหลายท่านที่ลูกยังเล็กอยู่ โดยเฉพาะช่วงวัยอนุบาลและประถมต้น ๆ ที่ยังติดคุณพ่อคุณแม่มากอาจจะเริ่มกังวลว่าการปิดเทอมไวกว่าปกติ และการเปิดเทอมช้าออกไปอาจจะทำให้ลูก ๆ ติดใจกับการอยู่บ้านจนไม่อยากไปโรงเรียนเมื่อถึงเวลาเปิดเทอมได้ อันที่จริงแล้ว เมื่อใกล้ถึงเวลาเปิดเทอม ผู้ปกครองสามารถจัดตารางกิจกรรมเพิ่มเติมเพื่อให้เด็ก ๆ ปรับตัวได้ดีขึ้นดังนี้ค่ะ
1. วอร์มอัพ…เตรียมใจกันก่อน
ก่อนเปิดเทอมจริงสัก 2-3 สัปดาห์ ผู้ปกครองสามารถเกริ่นว่ามีเวลาอีกกี่วันก่อนที่โรงเรียนจะเปิดเพื่อเตรียมใจของเขาก่อนได้ค่ะ แต่ขอให้ทำความเข้าใจก่อนว่า เด็ก ๆ ในวัยอนุบาลและประถมช่วงต้น ยังเข้าใจเรื่องเวลาไม่เหมือนกับผู้ใหญ่ ดังนั้นการบอกเด็ก ๆ ด้วยคำพูดว่า “เดี๋ยววันที่ 1 จะเปิดเรียนแล้วนะ” เด็ก ๆ จะไม่เห็นภาพว่ากว่าจะถึงวันที่ 1 ที่ว่านี้มันยาวนานแค่ไหน เทคนิคง่าย ๆ คือการช่วยทำตาราง หรือนำปฏิทินมาวงวันที่ แล้วชวนเขามาขีดวันออกทุกวัน พร้อมกับนับวันที่เหลือไปด้วย เพื่อให้เขาได้เห็นภาพระยะเวลาที่เหลืออย่างเป็นรูปธรรมค่ะ แถมยังได้ฝึกนับเลขไปด้วยในตัวนะคะ อยากจะชวนกันนับเป็นภาษาอะไรก็ได้ค่ะ
2. อย่าให้คำว่า “ไปโรงเรียน” กลายเป็นผู้ร้าย
บางทีผู้ใหญ่ก็สนุกกับการหยอกเด็ก ๆ เรื่องไปโรงเรียนนะคะ การพูดว่า “โรงเรียนจะเปิดแล้วนะ” เพื่อหยอกเพราะรู้ว่าเขาไม่ชอบไปโรงเรียนอาจจะยิ่งย้ำให้เด็ก ๆ คิดถึงการไม่ได้อยู่กับคุณพ่อคุณแม่ และทำให้เกิดความรู้สึกแย่เกินจริงกับการไปเรียนได้ค่ะ หากรู้ว่าเด็ก ๆ ของเรายังไม่สบายใจกับการต้องกลับไปเรียน ขอให้พูดพร้อมกับการสังเกตอารมณ์และชวนคุยเรื่องอารมณ์ของเขาเสมอ เช่น “หนูยังไม่อยากไปเรียนหรือลูก” “โรงเรียนมันเป็นยังไงหรือคะ” และร่วมกันหาทางออก เช่น “พอเลิกเรียนปุ๊บหนูลงมาจะเห็นคุณแม่เลยนะ” เพื่อให้เขารู้สึกมั่นใจมากขึ้นว่าคุณพ่อคุณแม่จะมารับแน่นอนค่ะ และขอให้ทำตามที่ตกลงกันไว้เมื่อถึงเวลา
3. ซ้อมแบ่งเวลาทำหน้าที่-เวลาเล่น
เมื่อเด็ก ๆ เข้าโรงเรียน สิ่งที่แตกต่างไปจากเดิมคือ การต้องทำตามตารางที่โรงเรียนกำหนด จะเล่นหรือนอนพักตามใจไม่ได้เหมือนเดิมแล้ว ซึ่งเป็นสิ่งที่เด็ก ๆ ต้องปรับตัวให้ได้ เพื่อให้สามารถทำตามกฎเกณฑ์อื่นๆ ในสังคมที่ซับซ้อนกว่านี้ได้ค่ะ แต่การปรับตัวจะผ่านไปได้อย่างราบรื่นขึ้นหากมีผู้ปกครองคอยช่วยเหลือนะคะ ก่อนที่เด็ก ๆ จะเปิดเรียน ขอให้ผู้ปกครองลองซ้อมจัดตารางทำหน้าที่และเวลาเล่นของเขาให้เป็นเวลาตามที่โรงเรียนกำหนด เช่น ให้ตื่นและทำกิจวัตรประจำวันตอนเช้าเหมือนกับต้องไปโรงเรียน ใส่ชุดนักเรียน อาจจะขึ้นรถจริง ๆ แล้วสมมติกันว่าถึงโรงเรียนแล้วแต่ไม่ต้องออกไปข้างนอกก็ได้นะคะ หาบทเรียนสนุก ๆ มาเล่นไปพร้อมกับเขาในช่วงเช้า นอนกลางวัน (กรณีอนุบาล) และตื่นมาเล่น หรือเรียนต่อในช่วงบ่าย ค่ะ ที่สำคัญคือ ขอให้ดูความพร้อมของเด็ก ๆ ด้วยนะคะ หากเขายังไม่พร้อมอาจจะเริ่มแค่บางอย่างก่อน แล้วค่อย ๆ เพิ่มเติมทีหลังค่ะ
บทความวิชาการ
โดย อาจารย์อาภาพร อุษณรัศมี
อาจารย์ประจำแขนงวิชาจิตวิทยาพัฒนาการ
ผู้เชี่ยวชาญด้านจิตวิทยาการใช้ศิลปะและการเล่นเพื่อเสริมสร้างพัฒนาการในเด็ก
ศูนย์จิตวิทยาพัฒนาการและความสัมพันธ์ระหว่างวัย (Life-Di Center)
คณะจิตวิทยา จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
