Conformity – การคล้อยตาม

20 Oct 2022

คำศัพท์จิตวิทยา

 

 

การคล้อยตาม (Conformity) คือ การที่บุคคลถูกแรงกดดันจากบุคคลหรือจากกลุ่มให้เปลี่ยนแปลงความเชื่อหรือพฤติกรรมให้สอดคล้องตามบรรทัดฐานของบุคคลหรือกลุ่มนั้น ๆ โดยความกดดันที่มี อาจเกิดขึ้นจริง หรืออาจเกิดจากการที่บุคคลคาดคิดไปเองก็ได้

 

การคล้อยตามไม่ใช่แค่เพียงการแสดงพฤติกรรมให้สอดคล้องกับผู้อื่นเท่านั้น แต่ยังหมายรวมถึงการที่บุคคลถูกอิทธิพลทางใดทางหนึ่งจากสิ่งที่ผู้อื่นกระทำ นั่นคือเมื่ออยู่กับกลุ่ม บุคคลจะพยายามแสดงพฤติกรรมหรือความคิดให้สอดคล้องกับบรรทัดฐานของกลุ่ม ซึ่งแตกต่างจากเมื่อตนอยู่คนเดียว ดังนั้นการคล้อยตาม คือ การเปลี่ยนพฤติกรรรมหรือความเชื่อให้สอดคล้องกับผู้อื่น โดยที่พื้นฐานเดิมของตนนั้นไม่ได้คิดหรือเชื่ออย่างนั้น หรือเมื่ออยู่คนเดียวจะไม่ทำอย่างนั้น

 

 

Macdonal และ Levy (2000) แบ่งการคล้อยตามของบุคคลที่ถูกอิทธิพลทางสังคมออกเป็น 4 ประเภท ดังนี้

 

  1. การยอมตาม (compliance) คือ การที่บุคคลเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมไปตามอิทธิพลทางสังคม แต่ยังคงรักษาความคิดความเชื่อเดิมของตนไว้
  2. การแปรผัน (conversion) คือ การที่บุคคลเปลี่ยนแปลงทั้งพฤติกรรมและความคิด ค่านิยม รวมถึงเจตคติไปตามอิทธิพลทางสังคม
  3. การไม่ขึ้นกับผู้อื่น (independent) คือ การที่บุคคลไม่ได้รับอิทธิพลทางสังคม และมีการแสดงถึงการต่อต้านออกมาทางความคิด พฤติกรรม เนื่องจากการมีเจตคติที่คงเส้นคงวา
  4. การปฏิเสธการคล้อยตาม (anticonformity) คือ การที่บุคคลพยายามแสดงความคิดเห็น พฤติกรรม และการตัดสินใจให้เป็นไปในทิศทางตรงข้ามกับสังคม โดยมิได้มาจากเจตคติส่วนตนจริง ๆ

 

[ จากการจัดประเภทข้างต้น แม้การยอมตามจะเป็นส่วนหนึ่งของการคล้อยตาม แต่สองคำนี้มีความแตกต่างกันในเรื่องนิยามและบริบททางสิ่งแวดล้อมที่เกี่ยวข้อง กล่าวคือ การยอมตามเป็นการตอบสนองที่เกิดหลังกระบวนการสื่อสารระหว่างบุคคล โดยมีฝ่ายหนึ่งฝ่ายใด “ร้องขอ” ให้อีกฝ่ายช่วยแสดงพฤติกรรมตามที่ตนต้องการ ผู้ที่ยอมตามจะรับรู้ว่าตนเองกำลังได้รับการกระตุ้นให้ทำอะไรบางอย่างตามความปรารถนาของผู้อื่น และพฤติกรรมการยอมตามนั้นจะเกิดขึ้นภายหลังจากที่บุคคลถูกร้องขอให้ทำอะไรบางอย่างไม่ว่าจะเป็นโดยตรงหรือโดยนัย ]

 

 

Myers (2010) อธิบายถึงปัจจัยที่เพิ่มการคล้อยตามไว้ 7 ข้อหลัก ดังนี้

 

  1. เมื่อเรื่องที่ต้องตัดสินเป็นเรื่องยากหรือบุคคลรู้สึกว่าตนไม่มีความสามารถ บุคคลจะคล้อยตามผู้อื่นมากขึ้น เพราะตระหนักว่าตนไม่มีศักยภาพเพียงพอในการคิดเรื่องนั้นเอง จึงอาศัยเชื่อตามผู้อื่น
  2. เมื่อกลุ่มมีสมาชิกตั้งแต่ 3 คนขึ้นไป ช่วยเพิ่มการคล้อยตามกลุ่มมากขึ้น เพราะอิทธิพลของเสียงข้างมาก
  3. กลุ่มกลมเกลียวสามัคคีกัน ความรักใคร่สนิทสนมกันภายในกลุ่มทำให้บุคคลมีความรู้สึกทางบวกต่อคนในกลุ่มมากขึ้น นำมาซึ่งความชอบพอและเห็นด้วยในสิ่งที่คนในกลุ่มคิดหรือกระทำ
  4. กลุ่มมีเสียงเป็นเอกฉันท์ การที่สมาชิกกลุ่มมีความเห็นพ้องต้องกันเป็นจำนวนที่มากเพียงพอที่จะทำให้บุคคลเชื่อตาม แสดงให้เห็นถึงแนวโน้มที่จะตัดสินได้อย่างถูกต้อง ซึ่งมีน้ำหนักเพียงพอที่จะทำให้คนคล้อยตามกลุ่มได้
  5. กลุ่มมีสถานภาพสูง หากสมาชิกกลุ่มเป็นคนเก่ง ฉลาด หรือแต่งกายดีดูภูมิฐานน่าเชื่อถือ ก็ทำให้สมาชิกคนอื่น ๆ คล้อยตามมากขึ้นได้
  6. การตอบโดยเปิดเผยต่อสาธารณะ หากบรรทัดฐานกลุ่มมีปรากฏอยู่ชัด บุคคลย่อมรู้ดีว่าการแสดงความเห็นหรือกระทำพฤติกรรมที่แตกต่างไปจากบรรทัดฐานของกลุ่มตน เป็นเรื่องที่เสี่ยงมากที่จะทำให้สมาชิกกลุ่มคนอื่น ๆ ไม่ชอบตน หรืออาจนำไปสู่การไม่ได้รับการยอมรับจากกลุ่ม
  7. การไม่ได้ผูกมัดตนเองหรือประกาศจุดยืนย่างเปิดเผยมาก่อน หากบุคคลมีจุดยืนของตนที่ชัดเจนและได้แสดงให้คนอื่น ๆ รับรู้จุดยืนที่แน่วแน่นี้ เมื่อมีความเห็นมาแย้งกับจุดยืนตน จะทำให้บุคคลไม่คล้อยตามและยืนหยัดในจุดยืนของตน เพราะคนเราต้องการปกป้องเสรีภาพและอิสรภาพในการติดหรือกระทำใด ๆ ได้อย่างเสรี และไม่ต้องการถูกบีบบังคับ หากได้แสดงจุดยืนของตนไปชัดเจนแล้วแต่มีความเห็นอื่นมาค้านและพยายามโน้มน้าวให้เชื่อตาม ทำให้บุคคลรู้สึกว่าถูกริดรอนเสรีภาพในการคิดได้อย่างอิสระ จึงยึดมั่นในความคิดของตนมากกว่าเดิม ดังนั้น การที่บุคคลไม่ได้ผูกมัดความคิดตนหรือประกาศจุดยืนตนอย่างชัดเจนมาก่อน ทำให้บุคคลคล้อยตามผู้อื่นมากขึ้นได้

 

 


 

 

ข้อมูลจาก

 

“อิทธิพลของการถูกปฏิเสธจากกลุ่มต่อการคล้อยตามกลุ่ม : การศึกษาอิทธิพลกำกับของความอ่อนไหวต่อการถูกปฏิเสธต่ออิทธิพลส่งผ่านของ ความก้าวร้าว” โดย ธีร์กัญญา เขมะวิชานุรัตน์ (2557) – http://cuir.car.chula.ac.th/handle/123456789/46118

 

“ผลของเทคนิคการสอบสวน หลักฐานเท็จ การยอมตาม และการคล้อยตามสิ่งชี้นำในกระบวนการซักถามต่อการรับสารภาพเท็จ” โดย ภัทรา พิทักษานนท์กุล (2553) – http://cuir.car.chula.ac.th/handle/123456789/18153

 

ภาพจาก https://new.ppy.sh/forum/t/247613

 

แชร์คอนเท็นต์นี้